ANESTHESIE BIJ DIEREN
Elke eigenaar heeft schrik als voorgesteld wordt om zijn huisdier onder anesthesie te brengen voor een diagnostische of chirurgische ingreep. In de huidige omstandigheden is anesthesie zo veilig geworden dat er slechts zeer zeldzaam problemen optreden. In Malpertuus gebruiken wij verschillende protocols op maat van hond, kat, konijn, cavia e.a. zodat wij steeds optimale veiligheid kunnen bekomen.
Wij onderscheiden enerzijds sedatie methodes die vooral bij diagnostische medische beeldvorming gebruikt worden en anderzijds echte anesthesie die vereist is bij chirurgische ingrepen.
Sedatie
Meestal houdt dit in dat uw dier een injectie krijgt in de ader (IV) of in de spieren (IM) . Na een IV injectie zal uw dier binnen enkele minuten reeds in dromenland verzeild zijn. Na een IM injectie kan dit iets langer duren. De bekomen sedatie en spierrelaxatie is nodig voor de meeste röntgen en CT opnames waarbij het dier stil moet liggen en niet mag tegenspartelen. Ook voor injecties in gewrichten of biopsiename van oppervlakkige structuren volstaat dit. Uw dier komt in een roes waaruit het snel wakker komt na toediening van een antidoot. Deze sedatie is ook meestal de eerste stap als een totale diepe anesthesie voorbereid wordt en hiervoor worden meestal dezelfde produkten gebruikt als voor de sedatie alleen. Voor hart patienten of erg zieke dieren wordt vaak een specifiek op maat bepaald protocol gebruikt om alle risico's te minimaliseren.
Anesthesie
Een volledige anesthesie gaat een stap verder dan een sedatie. DIt is bijna altijd vereist voor chirurgische ingrepen of pijnlijke diagnostische ingrepen zoals diepe biopsie en dgl. . Na de start sedatie zal men een anesthesie inductie geven via een intraveneuze catheter die aan voor- of achterpoot ingebracht wordt. Een infuus met Ringer lactaat wordt aangekoppeld aan de IV catheter zodat er steeds een open kanaal beschikbaar is om medicatie tot te dienen en ook de vochtbalans van de patiënt onder controle blijft. De inductie gebeurt via dit kanaal met specifieke inspuitbare slaapmiddelen. Na de inductie is uw dier volledig verdoofd en wordt er overgegaan op gasanesthesie. Om een goede gasuitwisseling te bekomen wordt hiervoor een flexibele tube ingebracht in de luchtpijp (endotracheale tube of ET tube). Op het uiteinde van deze tube zit een opblaasbaar ballonetje dat de ET tube hermetisch verbindt met de gasanesthesie machine. De gasanesthesie machine zal een mengsel aanvoeren van zuurstof/lucht en een gasanestheticum (isofluraan of sevofluraan). Op deze manier is de toevoer van voldoende zuurstof gegarandeerd. De hoeveelheid gasanestheticum kan nauwkeurig geregeld worden via de anesthesie machine met de gepaste verdamper voor isofluraan of sevofluraan.
Men kan ook een totale anesthesie realiseren met injecteerbare medicatie zoals fentanyl. Ook hierbij is een zuurstof connectie essentieel voor de veligheid en moet men gebruik maken van injectiepompen die heel nauwkeurig de hoeveelheid mer minuut kunnen afleveren. Meestal vergt dit ook permanent toezicht van een anesthesist wat iets minder vereist is bij algemene gasanesthesie.
Lokale anesthesie
Om de diepte van de algemene anesthesie te beperken gebruiken wij in Malpertuus altijd bijkomende lokale anesthesie.
Dit is een zeer effectieve en goedkope manier om alle pijnstimuli te blokkeren die bvb. uit een achterpoot of voorpoot gegenereerd kunnen worden bij operaties aan de ledematen. Meest bekend is de epidurale anesthesie of de lage rugprik waarbij de volledige achterhand van het dier verdoofd wordt. Hierdoor kan de algemene anesthesie beperkt worden tot een dosis die er enkel voor zorgt dat de patiënt niet van de tafel springt, dus enkel een lichte slaap. Alle pijn is geblokkeerd door de epidurale infiltratie van bupivacaine. De blokkage kan 4-8 uur werken en alle pijn tegenhouden. Als nadeel heeft men wel tijdelijke verlamming van de poten en de incontinentie van blaas en darm.
Aan de voorpoot kan men dit doen door een plexus brachialis blok die iets minder frequent uitgevoerd wordt. Hier zal men met een neurostimulator de zenuwen in de okselstreek opsporen en na identificeren van de zenuw lokaal wat bupivacaine infiltrereren waardoor ook aan de voorpoten alle pijn kan geblokkeerd worden. Het gebruik van de stimulator is wat omslachtiger maar veiliger dan een blinde prik.
Ook op andere plaatsen kan een lokaal anestheticum geïnfiltreerd worden met nawerking zodat de pijn prikkels veel minder zullen doorkomen en het comfort van uw dier meer verzekerd wordt. Bvb. ter hoogte van een huidincisie kan een lokale infiltratie van lidocaine de postoperatieve pijn fel verminderen. Bij een artroscopie wordt standaard een lokaal anestheticum toegediend bij het beëindigen van de ingreep of tijdens de perfusie met vloeistof.
Monitoring van anesthesie
Een goede anesthesie vergt steeds een goede monitoring. Het dier moet zodanig slapen dat het geen enkele pijnprikkel ervaart en toch niet te diep slaapt zodat er risico's zouden zijn die het wakker worden belemmeren. Er zijn dus verschillende vitale parameters die moeten gecontroleerd worden. Standaard wordt elke gasanesthesie in Malpertuus gemonitord door een toestel dat al deze parameters detecteert en visueel weergeeft op een scherm. Daarnaast is er steeds een hartslag hoorbaar via de monitor. Onze Datex monitoren die bij elk van onze 5 gasanesthesie toestellen staan meten tegelijkertijd : Temperatuur, ECG, zuurstofsaturatie, bloeddruk en CO2 in het ademhalingscircuit. Meeste informatie halen wij uit de capnografie die de CO2 meet in de in- en uitgeademde lucht. CO2 of koolzuur geeft aan dat er in de longblaasjes een goede uitwisseling plaatsvindt van gassen (zuurstof wordt opgenomen en koolzuur wordt afgegeven). Ook de anesthesie gassen worden gemeten zodat overdosering snel opgemerkt zou worden. Het ECG toont eventuele geleidingstoornissen van het hart aan. De saturatie geeft ons een idee over de doorbloeding thv de extremiteiten en de zuurstofvoorziening van de extremiteiten. De temperatuur wordt opgevolgd omdat een algemene anesthesie steeds de lichaamsthermostaat afschakelt waardoor onderkoeling steeds kan optreden welke men moet bestrijden.
Multimodale analgesie
Dit is een moeilijk woord om te zeggen dat pijn op verschillende manieren kan tegengewerkt worden. Door het gebruiken van een cocktail aan medicijnen van verschillende klassen kunnen we de efficiëntie van de medicijnen individueel verhogen en ook de neveneffecten verlagen. Wij gebruiken steeds dit concept bij elke anesthesie. Bvb. een standaard anesthesie begint steeds met een sedatie door een alfa agonist (slaapeffect en pijnstiller) gecombineerd met methadon (een morfine achtige pijnstiller). Anesthesie inductie volgt nadien doorsnee met een mengeling van diazepam (spierrelaxans en angstremmer) en ketamine (een dissociatief anestheticum en pijnstiiler die op een ander niveau in het lichaam effectief is). Daarnaast wordt er een non steroidale anti inflammatoire stof toegediend die als ontstekingsremmer ook de pijn preventief tegenwerkt.
De gasanesthesie op zich is enkel een slaap middel dat niet echt pijnstillende effecten heeft. Hoe dieper de patient in slaap is hoe beter ook de pijnstilling zal zijn maar hoe groter de risico's worden van de anesthesie. Zoals boven vermeld kan lokale anesthesie hierbij een ideale aanvulling zijn die de diepte van de anesthesie op een veel lichter niveau kan houden dan indien we dit niet zouden gebruiken. Door al deze middelen naast elkaar te gebruiken kunnen we de dosis per produkt lager houden en zullen ook de eventuele neveneffecten veel minder doorwegen.